Biện pháp chống trợ cấp là công cụ bảo vệ sản xuất trong nước trước hàng nhập khẩu được trợ cấp gồm thuế chống trợ cấp và cam kết giá từ phía xuất khẩu.
Trong thương mại quốc tế, trợ cấp từ chính phủ các nước xuất khẩu có thể tạo ra sự cạnh tranh không công bằng đối với hàng hóa sản xuất trong nước. Để đối phó, pháp luật quy định các biện pháp chống trợ cấp nhằm xử lý hàng hóa nhập khẩu được hỗ trợ tài chính bất hợp lý. Các công cụ này không chỉ giúp khôi phục môi trường cạnh tranh mà còn bảo vệ hiệu quả ngành sản xuất nội địa trước nguy cơ thiệt hại.
1. Biện pháp chống trợ cấp là gì?
Khoản 1 Điều 83 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định cụ thể:
Luật Quản lý ngoại thương 2017
Điều 83. Biện pháp chống trợ cấp
1. Biện pháp chống trợ cấp đối với hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam (sau đây gọi là biện pháp chống trợ cấp) là biện pháp được áp dụng trong trường hợp hàng hóa được trợ cấp khi nhập khẩu vào Việt Nam gây ra thiệt hại đáng kể hoặc đe dọa gây ra thiệt hại đáng kể của ngành sản xuất trong nước hoặc ngăn cản sự hình thành của ngành sản xuất trong nước....
Biện pháp chống trợ cấp được áp dụng để đối phó với hàng hóa từ nước ngoài được nhận hỗ trợ tài chính từ chính phủ nước xuất khẩu. Nếu sự trợ cấp này khiến ngành sản xuất trong nước bị thiệt hại hoặc đứng trước nguy cơ bị thiệt hại đáng kể, cơ quan chức năng của Việt Nam có thể áp dụng biện pháp chống trợ cấp để bảo vệ sản xuất nội địa.
Tình huống giả định
- Phát hiện hàng nhập khẩu nhận trợ cấp
Công ty Pin Mặt Trời Sài Gòn phát hiện pin năng lượng mặt trời từ Trung Quốc đang được xuất khẩu sang Việt Nam với mức giá thấp bất thường, nghi ngờ nhận hỗ trợ tài chính từ chính phủ nước này. - Ngành sản xuất nội địa bị ảnh hưởng
Do giá thấp, sản phẩm pin mặt trời nhập khẩu chiếm thị phần lớn, khiến sản lượng tiêu thụ của doanh nghiệp trong nước sụt giảm đáng kể. - Kiến nghị cơ quan Nhà nước điều tra
Pin Mặt Trời Sài Gòn cùng các đơn vị khác trong ngành nộp đơn lên Bộ Công Thương đề nghị điều tra hành vi trợ cấp gây thiệt hại. - Cơ quan chức năng áp dụng biện pháp chống trợ cấp
Kết quả điều tra cho thấy trợ cấp là có thật, cơ quan chức năng áp dụng biện pháp chống trợ cấp tạm thời để bảo vệ năng lực sản xuất nội địa.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Các biện pháp chống trợ cấp bao gồm những gì?
Khoản 2 Điều 83 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định cụ thể:
Luật Quản lý ngoại thương 2017
Điều 83. Biện pháp chống trợ cấp
...
2. Các biện pháp chống trợ cấp bao gồm:
a) Áp dụng thuế chống trợ cấp;
b) Cam kết của tổ chức, cá nhân hoặc của Chính phủ nước sản xuất, xuất khẩu với cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam về việc tự nguyện chấm dứt trợ cấp, giảm mức trợ cấp, cam kết điều chỉnh giá xuất khẩu;
c) Các biện pháp chống trợ cấp khác.
Để chống lại hành vi trợ cấp gây ảnh hưởng đến thị trường Việt Nam, cơ quan quản lý có thể áp dụng thuế chống trợ cấp lên hàng hóa nhập khẩu. Ngoài ra, các tổ chức, cá nhân hoặc chính phủ nước xuất khẩu có thể cam kết giảm hỗ trợ hoặc điều chỉnh giá xuất khẩu. Tùy từng trường hợp, còn có thể áp dụng các biện pháp khác để xử lý tình trạng trợ cấp không công bằng.
Tình huống giả định
- Áp dụng thuế chống trợ cấp nhập khẩu
Sau khi kết luận có trợ cấp không công bằng, Bộ Công Thương áp thuế chống trợ cấp đối với pin mặt trời nhập khẩu từ Trung Quốc. Mục đích là đưa giá bán về mức hợp lý, bảo vệ doanh nghiệp nội địa. - Doanh nghiệp nước ngoài đề xuất cam kết về giá
Một số nhà sản xuất Trung Quốc gửi đơn cam kết tự nguyện điều chỉnh giá xuất khẩu và giảm sự phụ thuộc vào hỗ trợ từ chính phủ. Họ mong muốn tránh việc bị áp thuế dài hạn. - Cơ quan chức năng đánh giá và đối chiếu dữ liệu
Bộ Công Thương tiến hành đánh giá mức độ nghiêm túc của các cam kết, kết hợp theo dõi dữ liệu xuất khẩu thực tế. Việc đánh giá nhằm đảm bảo biện pháp bảo vệ thị trường không bị vô hiệu hóa. - Điều chỉnh biện pháp theo mức độ hợp tác
Sau khi xác nhận việc thực hiện cam kết, Bộ quyết định giảm mức thuế đã áp hoặc tạm dừng áp dụng. Đồng thời, cơ quan chức năng tiếp tục giám sát kỹ để tránh nguy cơ tái trợ cấp.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Biện pháp chống trợ cấp được sử dụng khi hàng hóa nhập khẩu nhận hỗ trợ tài chính từ chính phủ nước ngoài gây thiệt hại cho sản xuất trong nước. Thuế chống trợ cấp và cam kết điều chỉnh giá là những biện pháp chính để xử lý hành vi trợ cấp không lành mạnh. Việc áp dụng đúng các biện pháp phù hợp giúp bảo đảm cạnh tranh công bằng và bảo vệ nền kinh tế nội địa.
