Bộ phận cơ thể không tái sinh là gì?

Hoạt động hiến, lấy và ghép mô, bộ phận cơ thể người không chỉ mang giá trị y học mà còn thể hiện tính nhân văn sâu sắc trong xã hội. Tuy nhiên, với bộ phận cơ thể không tái sinh, pháp luật đặt ra những yêu cầu nghiêm ngặt về điều kiện, quy trình và cơ sở thực hiện để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người hiến. Việc hiểu rõ khái niệm và quy định pháp lý về hiến loại bộ phận này giúp tránh rủi ro và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tham gia.

1. Bộ phận cơ thể không tái sinh là gì?

Điều 3 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 quy định như sau:

Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...

5. Bộ phận cơ thể không tái sinh là bộ phận sau khi lấy ra khỏi cơ thể người thì cơ thể không thể sản sinh hoặc phát triển thêm bộ phận khác thay thế bộ phận đã lấy.

...

Những bộ phận như thận, gan, tim, phổi, tụy được xem là bộ phận cơ thể không tái sinh. Việc hiến các bộ phận này chỉ được thực hiện trong điều kiện đặc biệt và có sự giám sát chặt chẽ của cơ quan y tế. Mục tiêu là đảm bảo người hiến không bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và hoạt động cấy ghép diễn ra an toàn, đúng pháp luật.

Tình huống giả định

• Người hiến tìm hiểu về khái niệm “bộ phận cơ thể không tái sinh”
  Anh Nguyễn Văn Hòa (tỉnh Thừa Thiên Huế) đọc được thông tin về việc hiến tạng và muốn đăng ký hiến một quả thận sau khi qua đời. Khi tìm hiểu tại bệnh viện, anh được giải thích rằng thận là bộ phận không tái sinh, nghĩa là sau khi lấy đi, cơ thể không thể tự sản sinh ra bộ phận thay thế.
• Người hiến được tư vấn rõ về ý nghĩa và giới hạn y học
  Các bác sĩ khuyến khích anh Hòa thực hiện thủ tục đăng ký hiến tạng sau khi mất, thay vì hiến khi còn sống, nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối. Anh đồng ý và hoàn thành hồ sơ hiến tạng tự nguyện theo hướng dẫn của Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người.

• Kết quả và ý nghĩa xã hội
  Trường hợp của anh Hòa thể hiện ý thức nhân đạo và sự hiểu biết đúng đắn về hiến bộ phận cơ thể không tái sinh. Tình huống giúp người đọc hình dung rõ khái niệm và ý nghĩa thực tế của việc hiến tạng trong khuôn khổ pháp luật.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo. 

2. Khi hiến bộ phận cơ thể không tái sinh ở người sống cần điều kiện gì?

Điều 14, Điều 15, Điều 16 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 quy định như sau:

Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006

Điều 15. Điều kiện, thủ tục lấy bộ phận cơ thể không tái sinh ở người sống

1. Việc lấy bộ phận cơ thể không tái sinh ở người sống phải tuân theo quy định tại Điều 14 của Luật này và chỉ được tiến hành sau khi có ý kiến đồng ý bằng văn bản của Hội đồng tư vấn lấy, ghép bộ phận cơ thể người.

2. Hội đồng tư vấn lấy, ghép bộ phận cơ thể người do cơ sở y tế quy định tại Điều 16 của Luật này thành lập. Thành phần của Hội đồng tư vấn lấy, ghép bộ phận cơ thể người phải có ít nhất là năm người, bao gồm các chuyên gia về y tế, pháp luật và tâm lý.

3. Bộ trưởng Bộ Y tế quy định cụ thể về tổ chức và hoạt động của Hội đồng tư vấn lấy, ghép bộ phận cơ thể người.

...

Điều 14. Điều kiện, thủ tục lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống

1. Chỉ cơ sở y tế quy định tại Điều 16 của Luật này mới được tiến hành lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống.

2. Chỉ lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống đã đăng ký hiến. Trong trường hợp cấp cứu mà cần phải ghép mô hoặc cần ghép mô cho cha, mẹ, anh, chị, em ruột thì được phép lấy mô của người chưa đăng ký hiến nếu có sự đồng ý của người đó.

3. Cơ sở y tế trước khi tiến hành lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống có trách nhiệm sau đây:

a) Tư vấn về sức khỏe, tâm lý xã hội cho người hiến;

b) Kiểm tra các thông số sinh học của người hiến.

4. Bộ trưởng Bộ Y tế quy định cụ thể việc tư vấn, kiểm tra các thông số sinh học của người hiến mô, bộ phận cơ thể ở người sống.

...

Điều 16. Điều kiện đối với cơ sở y tế lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người

1. Cơ sở y tế lấy, ghép bộ phận cơ thể người phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Có đủ đội ngũ cán bộ y tế có năng lực, trình độ chuyên môn về lấy, ghép bộ phận cơ thể người, gây mê, hồi sức sau ghép được cơ sở y tế hoặc cơ sở đào tạo cấp giấy chứng nhận hoặc văn bằng chuyên khoa;

b) Có trưởng kíp ghép bộ phận cơ thể người là người đã trực tiếp thực hiện ca ghép trên người;

c) Có ít nhất ba phòng liên hoàn khép kín, bố trí một chiều, bảo đảm vô trùng, bao gồm phòng lấy, xử lý và bảo quản bộ phận cơ thể người, phòng ghép và phòng hồi sức sau ghép;

d) Có phòng kỹ thuật dành riêng cho việc theo dõi, chăm sóc liên tục người hiến hoặc người được ghép;

đ) Có đơn vị ghép thực nghiệm;

e) Có phòng xét nghiệm;

g) Có đơn vị lọc máu, chạy thận nhân tạo đối với trường hợp ghép thận;

h) Có đủ trang thiết bị, dụng cụ y tế về thăm dò chức năng, huyết học, hóa sinh, vi sinh, miễn dịch, giải phẫu bệnh, chẩn đoán hình ảnh, định lượng nồng độ thuốc chống thải ghép để bảo đảm việc chẩn đoán và theo dõi người hiến, người được ghép trước, trong và sau khi ghép;

i) Có đủ cơ số thuốc cần thiết đáp ứng yêu cầu thực hiện quá trình lấy, ghép và phục hồi sau khi ghép.

2. Bộ trưởng Bộ Y tế quy định cụ thể các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều này; điều kiện của cơ sở y tế lấy, ghép mô; trình tự, thủ tục cho phép cơ sở y tế lấy, ghép bộ phận cơ thể người, cơ sở y tế lấy, ghép mô hoạt động.

Như vậy, việc hiến bộ phận cơ thể không tái sinh ở người sống được quản lý rất chặt chẽ. Cơ sở y tế phải có đủ năng lực chuyên môn, trang thiết bị hiện đại và Hội đồng tư vấn gồm các chuyên gia y tế, pháp luật, tâm lý để đảm bảo người hiến hoàn toàn tự nguyện và đủ điều kiện sức khỏe.

Tình huống giả định

• Hội đồng tư vấn xem xét hồ sơ hiến tạng của người tự nguyện
  Ông Lê Văn Dũng (TP. Hà Nội) tình nguyện hiến một phần gan cho con trai bị bệnh gan bẩm sinh. Sau khi được bác sĩ tư vấn và kiểm tra toàn diện, hồ sơ hiến được chuyển đến Hội đồng tư vấn lấy, ghép bộ phận cơ thể người của bệnh viện.

• Quy trình được thực hiện nghiêm ngặt và có phê duyệt bằng văn bản
  Hội đồng gồm năm thành viên là chuyên gia y tế, luật sư và chuyên gia tâm lý họp đánh giá kỹ lưỡng về sức khỏe, mức độ tự nguyện và khả năng hồi phục của ông Dũng. Sau khi được chấp thuận, ca phẫu thuật mới được tiến hành tại cơ sở y tế đủ điều kiện.

• Kết quả và ý nghĩa pháp lý
  Ca ghép gan diễn ra thành công, người hiến được chăm sóc, phục hồi sức khỏe tốt và được theo dõi định kỳ sau phẫu thuật. Tình huống cho thấy việc hiến bộ phận cơ thể không tái sinh được pháp luật quản lý nghiêm ngặt nhằm bảo vệ người hiến và bảo đảm tính hợp pháp trong y học.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Bộ phận cơ thể không tái sinh là những phần mà cơ thể con người không thể tự phục hồi sau khi bị lấy ra. Việc hiến các bộ phận này phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định của pháp luật để bảo đảm an toàn cho người hiến. Người hiến chỉ được phép thực hiện tại cơ sở y tế đủ điều kiện, có tư vấn y tế, tâm lý và được Hội đồng chuyên môn phê duyệt bằng văn bản.