Bảo tàng có nhiệm vụ sưu tầm, bảo quản, trưng bày và diễn giải di sản văn hóa, đồng thời giáo dục, truyền thông và phục vụ nhu cầu tham quan - học tập.
Bảo tàng là nơi lưu giữ ký ức của lịch sử và văn hóa, đồng thời là không gian giáo dục và trải nghiệm dành cho cộng đồng. Theo quy định pháp luật, bảo tàng vừa có chức năng nghiên cứu - sưu tầm, vừa có nhiệm vụ trưng bày - diễn giải và phục vụ nhu cầu học tập, tham quan của công chúng. Nhờ hệ thống bảo tàng, di sản văn hóa được bảo tồn, giới thiệu và lan tỏa tới thế hệ hiện tại và tương lai.
1. Bảo tàng là gì?
Căn cứ theo khoản 10 Điều 3 Luật Di sản văn hóa 2024 quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
10. Bảo tàng là thiết chế văn hóa thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, tư liệu hóa, bảo quản, trưng bày, diễn giải, giáo dục, truyền thông di sản văn hóa, phục vụ nhu cầu tham quan, học tập, trải nghiệm về lịch sử, văn hóa, khoa học của công chúng và thúc đẩy phát triển bền vững.
...
Bảo tàng được nhìn nhận không chỉ là nơi trưng bày hiện vật mà còn là một thiết chế văn hóa tổng hợp, giữ vai trò kết nối di sản với cộng đồng. Thông qua hoạt động nghiên cứu, sưu tầm và tư liệu hóa, bảo tàng tái hiện các giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học một cách có hệ thống. Điều này giúp công chúng hiểu sâu hơn về cội nguồn, quá trình phát triển xã hội và các thành tựu văn hóa của dân tộc. Vì vậy, bảo tàng trở thành một trong những công cụ quan trọng để gìn giữ ký ức tập thể và nuôi dưỡng lòng tự hào văn hóa.
Ví dụ thực tế
Ảnh nguồn từ Wikipedia
-
Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh
Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh là nơi ghi lại hậu quả chiến tranh tại Việt Nam, lưu giữ kho tư liệu lớn phục vụ giáo dục cộng đồng. -
Quá trình hoạt động thực tế
Theo thông tin được công bố, bảo tàng hiện quản lý và trưng bày hơn 20.000 hiện vật, tài liệu và phim ảnh, bao gồm ảnh chiến trường, vũ khí, bom đạn và tư liệu lịch sử. Các tư liệu này được bảo tàng thu thập từ cựu chiến binh, phóng viên quốc tế và nguồn lưu trữ chính thức, rồi tiến hành kiểm kê và bảo quản. -
Kết quả và ý nghĩa
Việc trưng bày hệ thống hiện vật giúp công chúng hiểu rõ thực tế chiến tranh, qua đó nâng cao nhận thức về hòa bình và thu hút hàng triệu lượt khách tham quan mỗi năm.
Nguồn: Wikipedia
2. Bảo tàng có nhiệm vụ gì?
Căn cứ theo Điều 68 Luật Di sản văn hóa 2024 quy định:
Điều 68. Nhiệm vụ của bảo tàng
1. Bảo tàng có các nhiệm vụ sau đây:
a) Nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ phục vụ việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa;
b) Sưu tầm, kiểm kê, tư liệu hóa, bảo quản, phục chế và quản lý hiện vật thuộc đối tượng và phạm vi hoạt động của bảo tàng;
c) Trưng bày hiện vật tại bảo tàng, trên môi trường điện tử; trưng bày ở trong nước và nước ngoài;
d) Diễn giải, truyền thông và giáo dục di sản văn hóa thuộc đối tượng và phạm vi hoạt động của bảo tàng;
đ) Xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của bảo tàng;
e) Quản lý cơ sở vật chất và trang thiết bị kỹ thuật của bảo tàng;
g) Thực hiện hợp tác quốc tế theo quy định của pháp luật;
h) Tổ chức các hoạt động văn hóa phù hợp với tính chất, nội dung, đối tượng và phạm vi hoạt động của bảo tàng;
i) Tổ chức hoạt động dịch vụ theo quy định tại Điều 77 và Điều 81 của Luật này; thu và sử dụng phí, giá tham quan theo quy định của pháp luật;
k) Nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
2. Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định chi tiết các điểm a, b, c, d và đ khoản 1 Điều này.
Bảo tàng giữ vai trò trung tâm trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Thông qua nghiên cứu - ứng dụng khoa học, bảo tàng có thể bảo quản hiện vật bền vững; hoạt động sưu tầm - tư liệu hóa giúp lưu giữ đầy đủ dữ liệu văn hóa; còn trưng bày và giáo dục đưa di sản đến gần công chúng. Bên cạnh đó, hợp tác quốc tế mở rộng cơ hội quảng bá văn hóa. Nhờ thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ này, bảo tàng vừa bảo vệ di sản, vừa tạo môi trường để cộng đồng tiếp cận và thấu hiểu giá trị văn hóa.
Ví dụ thực tế
Ảnh nguồn từ Wikipedia
-
Bảo tàng Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh
Bảo tàng Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh là nơi lưu giữ và giới thiệu các giá trị mỹ thuật truyền thống và hiện đại của Việt Nam. -
Quá trình hoạt động thực tế
Bảo tàng đã có hơn 22.000 hiện vật được phân chia thành những bộ sưu tập quý giá. Hiện vật của Bảo tàng chia thành 02 mảng chính: mỹ thuật cổ, đồ thủ công mỹ nghệ truyền thống và mỹ thuật đương đại. -
Kết quả và ý nghĩa
Bảo tàng giúp đáp ứng nhu cầu thưởng ngoạn nghệ thuật của công chúng thành phố, đồng thời là nơi tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu của giới yêu nghệ thuật và giới thiệu với du khách nước ngoài về nền Mỹ thuật của khu vực nói riêng và của Việt Nam nói chung.
Nguồn: SỞ VĂN HOÁ - THỂ THAO VÀ DU LỊCH Thành phố Hồ Chí Minh
3. Kết luận
Bảo tàng là thiết chế văn hóa quan trọng, giữ vai trò gìn giữ, bảo tồn và lan tỏa các giá trị lịch sử - văn hóa đến cộng đồng. Với hệ thống nhiệm vụ từ nghiên cứu, sưu tầm đến trưng bày và giáo dục, bảo tàng không chỉ bảo vệ di sản mà còn góp phần tạo nên môi trường học tập, trải nghiệm và phát triển bền vững.
