Bằng độc quyền sáng chế có hiệu lực 20 năm kể từ ngày nộp đơn và sẽ bị chấm dứt nếu chủ sở hữu không nộp lệ phí duy trì đúng hạn.
Hiệu lực của bằng độc quyền sáng chế là yếu tố quan trọng giúp chủ sở hữu xác định thời gian được pháp luật bảo vệ đối với giải pháp kỹ thuật của mình. Trong suốt thời gian này, quyền độc quyền chỉ được duy trì nếu chủ văn bằng tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định. Việc nắm được thời hạn bảo hộ và yêu cầu duy trì hiệu lực giúp tránh rủi ro bị chấm dứt quyền.
1. Bằng độc quyền sáng chế có hiệu lực trong bao lâu?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 93 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 93. Hiệu lực của văn bằng bảo hộ
...
2. Bằng độc quyền sáng chế có hiệu lực từ ngày cấp và kéo dài đến hết hai mươi năm kể từ ngày nộp đơn.
...
Hiệu lực của bằng độc quyền sáng chế được xác lập từ ngày cấp nhưng thời hạn bảo hộ lại tính từ ngày nộp đơn, tạo sự thống nhất trong việc xác định thời điểm bắt đầu và kết thúc quyền. Khoảng thời gian 20 năm được pháp luật thiết kế nhằm cân bằng giữa lợi ích của chủ sở hữu sáng chế và lợi ích cộng đồng, cho phép chủ sở hữu khai thác hợp lý nhưng không kéo dài độc quyền vô hạn. Trong suốt thời hạn này, văn bằng có giá trị pháp lý liên tục.
Tình huống giả định
- Công ty NovaTech nộp đơn đăng ký sáng chế
Ngày 10/03/2020, công ty TechNova nộp đơn đăng ký sáng chế tên “Cơ cấu điều khiển tự cân bằng”. - Công ty TechNova được cấp bằng và bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày nộp đơn
Ngày 15/08/2022, sáng chế của công ty TechNova được cấp bằng độc quyền, văn bằng bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày 10/03/2020. - Bằng sáng chế có hiệu lực 20 năm
Từ năm 2020 cho đến năm 2040, bằng sáng chế của công ty NovaTech được duy trì hiệu lực liên tục. - Bằng độc quyền sáng chế hết thời hạn bảo hộ
Hết thời hạn 20 năm kể từ ngày nộp đơn, bằng độc quyền của công ty NovaTech về "Cơ cấu điều khiển tự cân bằng” tự động hết hiệu lực.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Chủ sở hữu không nộp lệ phí duy trì hiệu lực thì bằng độc quyền sáng chế có bị chấm dứt hiệu lực không?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 95 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 95. Chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ
1. Văn bằng bảo hộ bị chấm dứt hiệu lực trong các trường hợp sau đây:
a) Chủ văn bằng bảo hộ không nộp lệ phí duy trì hiệu lực hoặc gia hạn hiệu lực theo quy định;
...
2. Trong trường hợp chủ văn bằng bảo hộ sáng chế không nộp lệ phí duy trì hiệu lực trong thời hạn quy định thì khi kết thúc thời hạn đó, hiệu lực văn bằng tự động chấm dứt kể từ ngày bắt đầu năm hiệu lực đầu tiên mà lệ phí duy trì hiệu lực không được nộp. Cơ quan quản lý nhà nước về quyền sở hữu công nghiệp ghi nhận việc chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ vào Sổ đăng ký quốc gia về sở hữu công nghiệp và công bố trên Công báo sở hữu công nghiệp.
...
Lệ phí duy trì hiệu lực là nghĩa vụ bắt buộc để bằng độc quyền sáng chế tiếp tục có giá trị pháp lý theo từng năm hiệu lực. Nếu chủ sở hữu không nộp lệ phí đúng hạn, văn bằng sẽ tự động chấm dứt mà không cần quyết định riêng, nhằm đảm bảo tính minh bạch và tránh kéo dài quyền độc quyền không còn được chủ thể sử dụng. Khi bị chấm dứt, sáng chế trở thành đối tượng mà bên thứ ba có thể khai thác hợp pháp mà không phải xin phép chủ sở hữu.
Tình huống giả định
- Công ty An Nhàn được cấp bằng độc quyền sáng chế
Công ty An Nhàn được cấp bằng độc quyền sáng chế cho thiết bị xử lý nước. Từ năm 2020 đến năm 2023, An Nhàn đều nộp lệ phí duy trì hiệu lực đúng thời hạn mỗi năm. - Công ty An Nhàn không nộp lệ phí duy trì
Vào năm 2023, Công ty gặp khó khăn tài chính và không nộp lệ phí duy trì hiệu lực năm thứ 5. - Bằng sáng chế tự động chấm dứt hiệu lực
Bằng độc quyền sáng chế của công ty An Nhàn tự động chấm dứt hiệu lực kể từ ngày bắt đầu năm hiệu lực mà lệ phí không được nộp. - Cục Sở hữu trí tuệ ghi nhận việc chấm dứt hiệu lực
Cục Sở hữu trí tuệ ghi nhận việc chấm dứt hiệu lực vào Sổ đăng ký quốc gia và công bố trên Công báo Sở hữu công nghiệp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Bằng độc quyền sáng chế mang lại quyền khai thác độc quyền cho chủ sở hữu trong một thời hạn nhất định. Theo quy định, văn bằng này có hiệu lực tối đa 20 năm tính từ ngày nộp đơn. Nếu không nộp lệ phí duy trì đúng hạn, bằng sáng chế sẽ tự động chấm dứt khiến chủ sở hữu mất toàn bộ quyền độc quyền đối với sáng chế.
