Bán thuốc lá bằng máy bán hàng tự động bị cấm và cá nhân vi phạm bị phạt từ 3 đến 5 triệu đồng; tổ chức bị phạt gấp đôi theo quy định pháp luật.
Việc kiểm soát hoạt động kinh doanh thuốc lá ngày càng được thắt chặt để hạn chế khả năng tiếp cận của người trẻ tuổi và cộng đồng. Một trong những hành vi bị quản lý chặt là bán thuốc lá bằng máy bán hàng tự động. Đây là hình thức mua bán không có kiểm soát, tiềm ẩn nhiều rủi ro liên quan đến sức khỏe cộng đồng. Quy định pháp luật đặt ra nhằm ngăn chặn việc tiếp cận thuốc lá dễ dàng và bảo đảm quản lý đúng đối tượng.
1. Có được bán thuốc lá bằng máy bán hàng tự động không?
Điều 9 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012 quy định như sau:
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012
Điều 9. Các hành vi bị nghiêm cấm
...
7. Bán thuốc lá bằng máy bán thuốc lá tự động; hút, bán thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm.
...
Hoạt động bán thuốc lá bằng máy tự động bị cấm tuyệt đối nhằm ngăn chặn hành vi mua bán không kiểm soát. Máy bán hàng tự động không thể xác định độ tuổi người mua, không đảm bảo được quy định người dưới 18 tuổi không được tiếp cận thuốc lá. Dù được đặt tại cửa hàng, trung tâm thương mại hay khu vực công cộng, việc bán thuốc lá qua máy tự động vẫn bị xem là vi phạm.
Tình huống giả định
- Chủ cửa hàng được đề nghị lắp máy bán thuốc lá tự động
Anh Phạm Quốc Hưng là chủ cửa hàng tiện lợi tại Thành phố Đà Nẵng. Anh được một nhà phân phối chào mời lắp đặt máy bán hàng tự động có chức năng bán thuốc lá. Nhà phân phối cam kết doanh thu cao và không cần nhân sự quản lý trực tiếp. - Anh được nhắc nhở về hành vi bị cấm trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá
Trước khi quyết định, anh Hưng hỏi ý kiến Phòng Kinh doanh của siêu thị nơi cửa hàng anh đang thuê mặt bằng. Bộ phận quản lý thông tin rằng việc bán thuốc lá bằng máy tự động là hành vi bị cấm theo Điều 9 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012, đồng thời giải thích rõ rủi ro pháp lý nếu lắp đặt. -
Chủ cửa hàng từ chối và tuân thủ đúng quy định
Sau khi nắm rõ quy định, anh Hưng từ chối lời mời lắp máy và chỉ sử dụng máy bán hàng tự động cho các sản phẩm khác như nước uống, khăn giấy và đồ ăn nhanh. Anh chủ động đảm bảo cửa hàng không kinh doanh thuốc lá bằng hình thức bị pháp luật nghiêm cấm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nếu bán thuốc lá bằng máy bán hàng tự động thì bị phạt bao nhiêu?
Điều 23, Điều 4 Nghị định 98/2020/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 17/2022/NĐ-CP) quy định như sau:
Điều 23. Hành vi vi phạm về bán sản phẩm thuốc lá
...
4. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
b) Bán thuốc lá bằng máy bán thuốc lá tự động hoặc bán thuốc lá tại các địa điểm có quy định cấm;
...
Điều 4. Quy định các hình thức xử phạt vi phạm hành chính và biện pháp khắc phục hậu quả
...
4. Mức phạt tiền:
...
b) Mức phạt tiền quy định tại Chương II của Nghị định này là mức phạt tiền áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính do cá nhân thực hiện, trừ các hành vi vi phạm hành chính quy định tại Điều 33, Điều 34, Điều 35, Điều 68, Điều 70, khoản 6, 7, 8, 9 Điều 73 và khoản 6, 7, 8 Điều 77 của Nghị định này. Trường hợp hành vi vi phạm hành chính do tổ chức thực hiện thì phạt tiền gấp hai lần mức phạt tiền quy định đối với cá nhân
...
Mức phạt từ 3 đến 5 triệu đồng đối với hành vi bán thuốc lá bằng máy tự động được áp dụng trong mọi trường hợp, kể cả kinh doanh nhỏ lẻ. Nếu hành vi do tổ chức thực hiện, mức phạt sẽ nhân đôi để tương xứng với quy mô và mức độ ảnh hưởng.
Tình huống giả định
- Máy bán hàng tự động có chứa thuốc lá tại quán cà phê
Quán cà phê của anh Nguyễn Hữu Tài tại Thành phố Biên Hòa lắp một máy bán hàng tự động phục vụ khách, trong đó có mặt hàng thuốc lá nhằm tăng doanh thu. - Cơ quan chức năng kiểm tra và ghi nhận vi phạm
Trong đợt kiểm tra định kỳ, Đội Quản lý thị trường phát hiện máy bán hàng tự động có thuốc lá và xác định đây là hành vi bán thuốc lá bằng phương thức bị cấm theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP. -
Áp dụng mức xử phạt và yêu cầu khắc phục
Anh Tài bị phạt 4.000.000 đồng và buộc tháo dỡ toàn bộ thuốc lá khỏi máy. Nếu quán hoạt động dưới mô hình tổ chức, mức phạt có thể tăng lên 8.000.000 đồng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Bán thuốc lá bằng máy bán hàng tự động là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm nhằm kiểm soát việc tiếp cận thuốc lá của thanh thiếu niên và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Người kinh doanh cần tuân thủ quy định để tránh vi phạm và đảm bảo hoạt động đúng pháp luật. Pháp luật quy định mức phạt từ 3 đến 5 triệu đồng đối với cá nhân và gấp đôi đối với tổ chức.
